Oś jelito- mózg. Czym jest i w jaki sposób możemy na nią wpływać?

Maj to miesiąc, w którym szczególnie zwracamy się w stronę zdrowia psychicznego. Z punktu widzenia współczesnej nauki o żywieniu i ochrony zdrowia oś jelitowo-mózgowa to istotny mediator pomiędzy układem pokarmowym, a nerwowym.

Oś jelito–mózg to dwukierunkowa komunikacja między układem nerwowym a przewodem pokarmowym. To właśnie dzięki niej nasze jelita potrafią „rozmawiać” z mózgiem, wpływając m.in. na nasz nastrój, odporność i zdolności poznawcze. Kluczowym graczem w tej komunikacji jest maślan sodu – krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy (SCFA), który powstaje w wyniku fermentacji błonnika przez bakterie jelitowe. Oprócz tego nie można nie wspomnieć o znaczącej roli nerwu błędnego jako głównej drogi sygnałowej między jelitami, a mózgiem.

Maślan pełni szereg ważnych funkcji:

  • Uszczelnia barierę jelitową
  • Wspiera rozwój zdrowej mikrobioty jelitowej, bierze udział w wygaszaniu stanów zapalnych
  • Reguluje odpowiedź układu odpornościowego, co wpływa na poprawę ogólnego samopoczucia
  • Wspomaga neuroprzekaźnictwo – wpływa na syntezę serotoniny, GABA i dopaminy, pośrednio oddziałując na nastrój, funkcje poznawcze i odporność na stres
  • Stanowi główne źródło energii dla komórek jelitowych, co wpływa na ich funkcjonowanie i zdrowie jelit, a pośrednio na oś jelitowo-mózgową

Aktualne wyniki badań (na razie na zwierzętach) pokazują, że maślan sodu może:

  • Zmniejszać objawy lękowe i depresyjne
  • Poprawiać zdolności poznawcze i pamięć
  • Modyfikować skład mikrobioty, zwiększając odsetek bakterii o działaniu neuroprotekcyjnym

Maślan sodu jest obecnie badany jako potencjalny środek wspomagający terapię:

  • zespół jelita drażliwego (IBS)
  • zaburzenia nastroju (depresja, zaburzenia lękowe)
  • choroby neurodegeneracyjne (choroba Alzheimera, Parkinsona)

Dobrą informacją jest fakt, że maślan jest naturalnie produkowany w naszych jelitach i mamy wpływ na jego zwiększenie poprzez spożycie niektórych pokarmów. Należą do nich:

  • warzywa kapustne
  • cebula, czosnek
  • owies
  • jabłka, gruszki, marchew
  • źródła skrobi opornej, np. schłodzone ziemniaki, ryż, kasze
  • fermentowane produkty mleczne np. kefiry, maślanki, jogurty naturalne
  • kiszonki
  • ciemne owoce, bogate w polifenole np. jagody, maliny, borówki
  • zielona herbata

Warto zauważyć, że na wspomnianej liście znajdują się produkty o zróżnicowanym poziomie FODMAP, jednak ze względu na indywidualne uwarunkowania i towarzyszące schorzenia mające wpływ na jakość mikrobioty nie zawsze jest możliwość zwiększenia naturalnej syntezy maślanu. SIBO, IBS, choroby zapalne jelit znacząco uniemożliwiają takie zabiegi i wówczas dobrze rozważyć suplementację sprawdzonym preparatem.

Podsumowując, maślan sodu stanowi most pomiędzy mikrobiotą a mózgiem, działając nie tylko lokalnie w jelitach, ale również systemowo. Jego potencjał terapeutyczny czyni go obiektem intensywnych badań w dziedzinie neurogastroenterologii i psychiatrii.

Autorką wpisu jest:

Simple Email Signature with Picture (Wizytówka (amerykańska))
Szukaj