Maj to miesiąc, w którym szczególnie zwracamy się w stronę zdrowia psychicznego. Z punktu widzenia współczesnej nauki o żywieniu i ochrony zdrowia oś jelitowo-mózgowa to istotny mediator pomiędzy układem pokarmowym, a nerwowym.

Oś jelito–mózg to dwukierunkowa komunikacja między układem nerwowym a przewodem pokarmowym. To właśnie dzięki niej nasze jelita potrafią „rozmawiać” z mózgiem, wpływając m.in. na nasz nastrój, odporność i zdolności poznawcze. Kluczowym graczem w tej komunikacji jest maślan sodu – krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy (SCFA), który powstaje w wyniku fermentacji błonnika przez bakterie jelitowe. Oprócz tego nie można nie wspomnieć o znaczącej roli nerwu błędnego jako głównej drogi sygnałowej między jelitami, a mózgiem.
Maślan pełni szereg ważnych funkcji:
- Uszczelnia barierę jelitową
- Wspiera rozwój zdrowej mikrobioty jelitowej, bierze udział w wygaszaniu stanów zapalnych
- Reguluje odpowiedź układu odpornościowego, co wpływa na poprawę ogólnego samopoczucia
- Wspomaga neuroprzekaźnictwo – wpływa na syntezę serotoniny, GABA i dopaminy, pośrednio oddziałując na nastrój, funkcje poznawcze i odporność na stres
- Stanowi główne źródło energii dla komórek jelitowych, co wpływa na ich funkcjonowanie i zdrowie jelit, a pośrednio na oś jelitowo-mózgową

Aktualne wyniki badań (na razie na zwierzętach) pokazują, że maślan sodu może:
- Zmniejszać objawy lękowe i depresyjne
- Poprawiać zdolności poznawcze i pamięć
- Modyfikować skład mikrobioty, zwiększając odsetek bakterii o działaniu neuroprotekcyjnym
Maślan sodu jest obecnie badany jako potencjalny środek wspomagający terapię:
- zespół jelita drażliwego (IBS)
- zaburzenia nastroju (depresja, zaburzenia lękowe)
- choroby neurodegeneracyjne (choroba Alzheimera, Parkinsona)
Dobrą informacją jest fakt, że maślan jest naturalnie produkowany w naszych jelitach i mamy wpływ na jego zwiększenie poprzez spożycie niektórych pokarmów. Należą do nich:
- warzywa kapustne
- cebula, czosnek
- owies
- jabłka, gruszki, marchew
- źródła skrobi opornej, np. schłodzone ziemniaki, ryż, kasze
- fermentowane produkty mleczne np. kefiry, maślanki, jogurty naturalne
- kiszonki
- ciemne owoce, bogate w polifenole np. jagody, maliny, borówki
- zielona herbata
Warto zauważyć, że na wspomnianej liście znajdują się produkty o zróżnicowanym poziomie FODMAP, jednak ze względu na indywidualne uwarunkowania i towarzyszące schorzenia mające wpływ na jakość mikrobioty nie zawsze jest możliwość zwiększenia naturalnej syntezy maślanu. SIBO, IBS, choroby zapalne jelit znacząco uniemożliwiają takie zabiegi i wówczas dobrze rozważyć suplementację sprawdzonym preparatem.

Podsumowując, maślan sodu stanowi most pomiędzy mikrobiotą a mózgiem, działając nie tylko lokalnie w jelitach, ale również systemowo. Jego potencjał terapeutyczny czyni go obiektem intensywnych badań w dziedzinie neurogastroenterologii i psychiatrii.
Autorką wpisu jest:
